Narzędzie działania redukujące ryzyko

ZAPOBIEGAJ SZKODOM

«The benefits of prevention are not tangible; they are the disasters that did not happen.»

Kofi Annan, former UN SG

Co można tutaj znaleźć?

Info

W tej części przedstawiono pomocne wytyczne, głównie dla gmin oraz osób prywatnych, umożliwiające weryfikację, czy istnieje ryzyko powodzi w wyniku ulewnych deszczy na danym obszarze zagospodarowanym lub danej nieruchomości, a jeżeli tak, to jakie środki można podjąć w celu uniknięcia lub ograniczenia zidentyfikowanego ryzyka. Ponadto w przypadku istniejących obszarów zamieszkałych lub nieruchomości, które są już zagrożone z powodu ulewnych deszczy, wskazano pomocne wytyczne ze wskazaniem przydatnych informacji i odpowiednich środków ochrony. Regionalne organy administracji publicznej mogą również udzielić gminom i osobom prywatnym dodatkowego wsparcia, np. dostarczając informacje wyższego szczebla.

Na czym polega prewencja i w jaki sposób może przyczynić się do ograniczenia ryzyka?

Środki prewencyjne w ramach zarządzania ryzykiem powodziowym to wszelkie środki, które można podjąć, kiedy nie występują ulewne deszcze, aby uniknąć ryzyka możliwych szkód lub strat bądź ograniczyć możliwość jego wystąpienia.

Ta część skupia się na władzach gminnych oraz osobach prywatnych, ponieważ są to dwie grupy podmiotów, które potencjalnie w największym stopniu mogą przyczynić się do odwrócenia negatywnych skutków poprzez ochronę życia, mienia i środowiska.

Co można zrobić?

Poznaj podstawowe działania i zdobądź dalsze informacje:

Osoby prywatne mogą wykonać wiele działań, aby chronić siebie samych oraz swoje mienie przed szkodami wywołanymi powodziami będącymi wynikiem ulewnych deszczy. Obiekty mieszkalne i inne budynki można zaprojektować w sposób odporny na zagrożenie powodziowe, a istniejące obiekty mieszkalne zagrożone ryzykiem powodzi można poddać modernizacji, aby ograniczyć szkody związane z przyszłymi powodziami. Mieszkańcy mogą opracować prywatny plan alarmowy i zapewnić bezpieczeństwo finansowe, np. decydując się na ubezpieczenie na wypadek powodzi.

Krok 1: Poznaj rodzaje ryzyka

Krok 2: Zapobiegaj szkodom

Władze gminne są odpowiedzialne za rozwój gminy. Są to podmioty o kluczowym znaczeniu dla gromadzenia dostępnych informacji na temat ryzyka związanego z ulewnymi deszczami, eliminowania luk informacyjnych, kierowania rozwojem mieszkalnictwa i infrastruktury bezpiecznych pod względem zagrożenia powodziowego, inicjowania działań w ramach ochrony powodziowej w społeczności, inicjowania planowania zarządzania sytuacją nadzwyczajną w zakresie podtopień na skutek obfitych opadów deszczu oraz dostarczania informacji mieszkańcom.

Krok 1: Poznaj rodzaje ryzyka

Krok 2: Zapobiegaj szkodom

Władze regionalne często są odpowiedzialne za dostarczanie informacji na temat kwestii wyższego szczebla, np. powodzi. W odniesieniu do kwestii ulewnych deszczy mającej raczej lokalne znaczenie niektóre organy dostarczają materiały pomocnicze, takie jak broszury informacyjne, wytyczne techniczne i informacje dotyczące finansowania dla gmin i osób prywatnych, zapewniając w ten sposób skoordynowany proces informowania, planowania i ograniczania ryzyka w regionie.

Krok 1: Poznaj rodzaje ryzyka

Krok 2: Zapobiegaj szkodom

... jako osoba prywatna

Krok 1: Poznaj rodzaje ryzyka

Sprawdź swoją lokalizację:

  • Czy nieruchomość znajduje się na obszarze mającym kształt niecki lub charakteryzującym się nachyleniem terenu, którego znaczna część znajduje się powyżej przyszłego domu lub innych budynków?
  • Czy planowany budynek znajduje się w zagłębieniu lub w pobliżu ulicy położonej na zboczu?
  • Czy istnieją w pobliżu (wyschnięte) cieki wodne i jak bardzo podnosi się ich poziom wody w przypadku ulewnych deszczy?
  • Czy w pobliżu zaobserwowano znaczne uszczelnienie gruntu lub tereny o zmniejszonej zdolności infiltracyjnej? Czy dalsza zabudowa spowoduje pogorszenie obecnej sytuacji?
  • Czy woda może wyciekać z pobliskich systemów kanalizacyjnych i płynąć w kierunku mojej nieruchomości / mojego przyszłego domu?
  • Czy mój przyszły dom będzie podłączony do systemu kanalizacji?
  • Czy ulewne deszcze spowodują problemy z powodu przeciążonych systemów odwodnienia dachu, podwórka lub systemów infiltracyjnych?

Każdy z tych czynników może przyczynić się do powstania podtopień w przypadku ulewnych deszczy.

Zadaj poprzednim właścicielom terenu lub obecnym sąsiadom następujące pytania:

  • Czy w przeszłości zgłaszano zalewanie tego terenu?
  • Czy w następstwie ulewnych deszczy na terenie nieruchomości często powstają zastoiska wody, obszary zamulone lub erozja gruntu i czy zjawiska te długo się utrzymują?

Jeżeli tak, to może istnieć tu problem podtopień w wyniku ulewnych deszczy.

Zaplanuj strukturę zabudowy: co do zasady, masz obowiązek nie doprowadzić do pogorszenia sytuacji związanej z podtopieniami dla swoich sąsiadów. W związku z tym należy zaplanować strukturę zabudowy (główny dom, budynki towarzyszące, chodniki, parkany i ogrodzenia) na terenie nieruchomości, aby (i) woda z ulewnych deszczy mogła płynąć po naturalnych drogach zrzutu po powierzchni terenu, od położonych wyżej miejsc wpływu na teren nieruchomości po położone niżej wyloty odwodnienia, (ii) tempo przepływu wody po nieruchomości było takie samo jak poprzednio albo najlepiej zmniejszyło się, (iii) ilość zrzutu wody deszczowej do położonych niżej wylotów odwodnienia pozostała taka sama, jak poprzednio albo najlepiej zmniejszyła się, np. dzięki zastosowaniu nowych środków infiltracyjnych.

Sprawdź portale internetowe: państwa członkowskie UE opracowały oficjalne mapy zagrożenia i ryzyka powodziowego, głównie w odniesieniu do powodzi rzecznych, lecz ostatnio również w kontekście podtopień wywołanych ulewnymi opadami deszczu. Inne oficjalne mapy można uzyskać z portali federalnych dotyczących zagrożeń naturalnych lub od organów odpowiedzialnych za gospodarkę wodną. Te oficjalne informacje można uznać za prawidłowe i wiarygodne. Mogą również istnieć inne publicznie dostępne materiały, być może opracowane przez instytucje naukowe, spółdzielnie czy biura techniczne. Te informacje należy uznać za orientacyjne. W polach poniżej zamieszczono zbiór odnośników do informacji dostępnych w internecie.

Zadaj swojej gminie pytanie: Czy istnieją materiały dostępne w internecie? Następnie zapytaj gminę: być może dysponują ogólnymi mapami naturalnych zagrożeń lub szczegółowymi mapami powodzi wywoływanych ulewnymi deszczami albo innymi planami dotyczącymi problemu ulewnych deszczy, np. planami obszarów zagrożonych. Jeżeli tak nie jest, to być może wiedzą, gdzie można uzyskać takie informacje.

Jak odczytywać mapy i w jaki sposób należy z nich korzystać: mapy powodziowe zazwyczaj przedstawiają co najmniej jedną z następujących informacji: obszary zagrożone lub związane z ryzykiem, drogi przepływu, obszary zalewane, głębokość wody, prędkość przepływu. Jeżeli potrafisz zidentyfikować swoją nieruchomość, możesz ocenić, czy przypisano jej ryzyko związane z ulewnymi deszczami. Poniższe odnośniki zawierają wskazówki RAINMAN dotyczące odczytywania map zagrożeń i ryzyka.

PRZECZYTAJ WIĘCEJ

Narzędzie „OCENA i MAPOWANIE” dostarcza dalsze informacje dotyczące sposobu oceny i prezentowania zagrożeń i poszczególnych rodzajów ryzyka.

Krok 2: Zapobiegaj szkodom

Osoby prywatne mogą skutecznie chronić siebie samych oraz swoje mienie przed szkodami wywołanymi powodziami będącymi wynikiem ulewnych deszczy. Domy mieszkalne oraz inne budynki na terenie nieruchomości można wznosić w miejscach, które potrafią – lub zaprojektować w taki sposób, aby – zagwarantować:

  • idealnie brak jakiegokolwiek spływu wody deszczowej w kierunku budynku,
  • idealnie brak jakiejkolwiek możliwości wpływu wody deszczowej do wnętrza budynku, lub
  • wykorzystanie zalewanych obszarów zabudowanych w taki sposób, aby napływająca woda nie powodowała jakichkolwiek szkód.

Istniejące już domy możliwie zagrożone powodzią na skutek ulewnych deszczy można zmodernizować dzięki zastosowaniu środków technicznych umożliwiających ograniczenie lub wyeliminowanie przyszłych szkód, np.

  • można zamontować bariery przeciwpowodziowe, aby zapobiec wpływowi wody do wnętrza budynku
  • można zmienić przeznaczenie zalewanych obszarów zabudowanych w taki sposób, aby napływająca woda nie powodowała jakichkolwiek szkód w przyszłości

Można również zastosować na terenie nieruchomości środki naturalne, takie jak nowe obszary retencyjne lub środki na rzecz infiltracji do gruntu, aby ograniczyć przepływ wody po powierzchni terenu.

Wreszcie, można także wdrożyć środki przygotowawcze, np. mieszkańcy mogą opracować prywatny plan alarmowy i zapewnić bezpieczeństwo finansowe, np. decydując się na ubezpieczenie na wypadek powodzi.

Na danym obszarze można znaleźć ekspertów, w tym towarzystwa ubezpieczeniowe, pracownie architektoniczne, planistów/sprzedawców systemów ochrony przeciwpowodziowej, gminne służby doradcze, aby uzyskać pomoc w ocenie ryzyka i określeniu odpowiednich środków.

PRZECZYTAJ WIĘCEJ

Riskreductiuonmeasures

Zestaw RAINMAN Toolbox przedstawia kompleksowe omówienie możliwych do zastosowania środków: przejrzyj nasz KATALOG 100 DZIAŁAŃ REDUKUJĄCYCH RYZYKO

... jako gmina

Krok 1: Poznaj rodzaje ryzyka

Charakterystyka meteorologiczna: zasięgnij informacji od służb hydrograficznych w swoim regionie, aby poznać charakterystykę opadów na danym obszarze. Jeżeli odnotowano na nim wysoki poziom opadów w skali roku, wysokie prawdopodobieństwo ulewnych deszczy lub występujące w przeszłości zjawiska podtopienia na skutek ulewnych deszczy, na tym terenie mogą występować problemy.

Miejscowa charakterystyka:

Zadaj sobie następujące pytania:

  • Czy ten obszar ma kształt niecki lub charakteryzuje się nachyleniem terenu, którego znaczna część znajduje się powyżej przyszłego domu lub innych budynków?
  • Czy istnieją w pobliżu (wyschnięte) cieki wodne i jak bardzo podnosi się ich poziom wody w przypadku ulewnych deszczy?
  • Czy na obszarze zaobserwowano znaczne uszczelnienie gruntu lub tereny o zmniejszonej zdolności infiltracyjnej? Czy zagospodarowanie terenu spowoduje pogorszenie obecnej sytuacji na tym obszarze lub na obszarach przyległych?

Każdy z tych czynników może przyczynić się do powstania podtopień w przypadku ulewnych deszczy.

Zapytaj mieszkańców: zapytaj obecnych właścicieli nieruchomości lub sąsiadów na danym obszarze, czy w przeszłości zgłaszano zalewanie tego terenu. Zapytaj, czy w następstwie ulewnych deszczy często powstają zastoiska wody, obszary zamulone lub erozja gruntu i czy zjawiska te długo się utrzymują. Jeżeli tak, to może istnieć tu problem podtopień w wyniku ulewnych deszczy.

Zdobądź informacje: poproś organ wyższego szczebla (np. władze regionalne) odpowiedzialny za planowanie przestrzenne o udostępnienie regionalnych planów zagospodarowania terenu lub planów rozwoju regionalnego, w których uwzględniono ryzyko związane z ulewnymi deszczami. Poproś organ wyższego szczebla (np. władze regionalne) odpowiedzialny za gospodarkę wodną o dostępne informacje dotyczące mapowania zagrożenia związanego z ulewnymi deszczami.

Jak wykorzystać informacje: lokalne instrumenty planistyczne powinny uwzględniać informacje dostępne na szczeblu regionalnym, w tym przyszłą infrastrukturę lub zabudowę, którą można wykonać i zaprojektować tak, aby zapewniała ochronę przeciwpowodziową w przypadku ulewnych deszczy. W miarę możliwości oficjalne uregulowania dotyczące zabudowy mogłyby również uwzględniać spoczywający na przyszłych właścicielach domów obowiązek wznoszenia budynków z zapewnieniem ochrony przeciwpowodziowej. Ponadto lokalne plany zagospodarowania terenu należy projektować tak, aby nie prowadziły do zwiększenia istniejącego ryzyka dla obecnej infrastruktury i zabudowy.

Jak ocenić zagrożenia związane z ulewnymi deszczami lub określić je pod względem ilościowym: specjaliści ds. gospodarki wodnej zwykle mogą dostarczyć informacji na temat zagrożeń związanych z ulewnymi deszczami na podstawie wyników otrzymanych z przeprowadzonych symulacji komputerowych. Wyniki, takie jak drogi przepływu lub obszary zalewane, głębokość wody i prędkość przepływu, mogą zapewnić władzom gminnym niezbędne informacje na potrzeby planowania i określenia środków ochrony. Aby uzyskać więcej informacji na ten temat, zapoznaj się z narzędziem do mapowania opracowanym w ramach projektu RAINMAN.

Jakie czynniki zewnętrzne mogą mieć wpływ na powiązane ryzyko? W ujęciu ogólnym, skutki zmiany klimatu będą wywierały wpływ na charakterystykę opadów, ale także na zmiany w miejscowej charakterystyce, np. robót ziemnych (zapory, przejścia podziemne itp.), zmiany sposobu zagospodarowania terenu (np. przejście z terenów leśnych na grunty rolne), procesy uszczelnienia gruntu (nowe ulice, nowe budynki itp.), niekorzystne zastosowania rolnicze (uprawy, techniki uprawne) mogące zwiększyć ryzyko związane z ulewnymi deszczami. Planowanie zagospodarowania z wyprzedzeniem może zapewnić przygotowanie na przyszłe skutki spodziewanych zmian.

PRZECZYTAJ WIĘCEJ

Narzędzie „OCENA i MAPOWANIE” dostarcza dalsze informacje dotyczące sposobu oceny i prezentowania zagrożeń i poszczególnych rodzajów ryzyka.

Krok 2: Zapobiegaj szkodom

Władze gminne są odpowiedzialne za rozwój gminy. Mogą kierować zabudową i rozwojem infrastruktury w sposób bezpieczny pod względem ochrony przeciwpowodziowej oraz inicjować środki na poziomie społeczności w celu poprawy ochrony przeciwpowodziowej.

  • Lokalne środki w ramach planowania zagospodarowania terenu można wykorzystać np. w celu zakazu zabudowy i rozwoju infrastruktury na obszarach zagrożonych lub przystosowania zagospodarowania terenu w taki sposób, aby ulewne deszcze nie mogły spowodować zniszczeń cennego mienia.
  • Środki prawne, np. oficjalne wymogi w odniesieniu do nowej zabudowy, można zastosować w celu egzekwowania realizacji robót budowlanych w taki sposób, aby ulewne deszcze nie mogły powodować szkód.
  • Naturalne środki, jak np. tworzenie naturalnych obszarów retencyjnych lub dostosowanie praktyk rolniczych, mogą przyczynić się do utrzymania wody deszczowej i zerodowanej gleby z daleka od wrażliwej zabudowy i infrastruktury
  • Środki techniczne, jak np. bariery przeciwpowodziowe lub wyniesione kondygnacje, mogą pomóc w zapewnieniu odporności zabudowy lub infrastruktury na ulewne deszcze lub przyczynić się do ograniczenia możliwych szkód
  • Inne środki, jak np. kampanie informacyjne, mogą przyczynić się do zwiększenia świadomości obywateli na temat możliwego ryzyka związanego z ulewnymi deszczami oraz zachęcić ich do stosowania własnych zabezpieczeń

Zaangażowanie innych specjalistów i zainteresowanych stron, w tym specjalistów w zakresie systemu kanalizacji, brygad odpowiedzialnych za zarządzanie kryzysowe, osób odpowiedzialnych za kwestie związane z ruchem drogowym lub kwestie społeczne, właścicieli lasów lub rolników, przyszłych właścicieli domów, planistów itp., umożliwia kompleksową koordynację przyszłego rozwoju terenu i zintegrowane opracowanie środków na rzecz ograniczenia ryzyka związanego z ulewnymi deszczami.

PRZECZYTAJ WIĘCEJ

Riskreductiuonmeasures

Zestaw RAINMAN Toolbox przedstawia kompleksowe omówienie możliwych do zastosowania środków: przejrzyj nasz KATALOG 100 DZIAŁAŃ REDUKUJĄCYCH RYZYKO

...jako regionalne władze administracyjne

Krok 1: Poznaj rodzaje ryzyka

Władze regionalne często są odpowiedzialne za dostarczanie regionalnych informacji na temat kwestii wyższego szczebla, np. powodzi. Podtopienia będące wynikiem ulewnych deszczy są przedmiotem unijnej dyrektywy powodziowej, a w jej aktualnym drugim cyklu wdrażania państwa członkowskie zachęca się do uwzględnienia podtopień na skutek ulewnych deszczy w sporządzanej ocenie ryzyka, mapowaniu i planowaniu środków. To źródło podtopień zaczęło być uwzględniane ok. 2015 r., dlatego w 2019 r. dostępnych jest jedynie kilka krajowych/regionalnych strategii, a szereg metod oceny i mapowania ryzyka można znaleźć na poziomie poszczególnych państw członkowskich. RAINMAN dostarcza zbiór dostępnych strategii administracyjnych, własne badania doświadczalne oraz doświadczenia i wytyczne dotyczące numerycznych symulacji podtopień wywołanych ulewnymi deszczami.

PRZECZYTAJ WIĘCEJ

Narzędzie „OCENA i MAPOWANIE” dostarcza dalsze informacje dotyczące sposobu oceny i prezentowania zagrożeń i poszczególnych rodzajów ryzyka.

Krok 2: Zapobiegaj szkodom

W porównaniu z podtopieniami rzecznymi ryzyko podtopienia wywołanego ulewnymi deszczami jest kwestią rozpatrywaną raczej na szczeblu lokalnym. Tym niemniej, mając na uwadze skutki zmiany klimatu oraz postępujące wykorzystanie gruntów i uszczelnianie gruntu, regionalne środki na rzecz planowania i ograniczania ryzyka w zakresie zwiększonej infiltracji i rozproszonej retencji coraz częściej będą zyskiwały popularność. Co więcej, zintegrowane planowanie przy udziale wielu zainteresowanych stron nada znaczenie przekrojowej problematyce ulewnych deszczy.

PRZECZYTAJ WIĘCEJ

Riskreductiuonmeasures

Zestaw RAINMAN Toolbox przedstawia kompleksowe omówienie możliwych do zastosowania środków: przejrzyj nasz KATALOG 100 DZIAŁAŃ REDUKUJĄCYCH RYZYKO

NASZE HISTORIE

Projektowanie obiektów mieszkalnych w sposób przystosowany do ulewnych deszczy to nic nowego: skuteczna prewencja wdrożona przez lokalnego architekta w późnych latach sześćdziesiątych – przykład z Dolnej Austrii

Przypatrzmy się starym domom w wyżynnym krajobrazie Dolnej Austrii: lokalni architekci w przeszłości wiedzieli już, jak planować domy zapewniające bezpieczeństwo w przypadku ulewnych deszczy: otwarte i wolne od barier wloty po bokach domu, gdzie teren obniża się, brak nisko położonych otworów po bokach domu, gdzie teren wznosi się. Dom przedstawiony na ilustracjach ma około 50 lat i został zaplanowany przez lokalnego specjalistę od zabudowy. Tak właśnie wygląda najlepsza praktyka! (Dr. Yvonne Spira, Environmental Agency Austria)