Nasza historia z ZAGRZEBIA i UMAG, CHORWACJA

Miasta Zagrzeb i Umag stanowiły dwa z siedmiu obszarów objętych działaniami pilotażowymi w ramach projektu RAINMAN. których celem było przetestowanie wspólnie opracowanych metod i narzędzi na rzecz ograniczenia ryzyka związanego z ulewnymi deszczami. Miasta Zagrzeb i Umag objęte działaniami pilotażowymi sporządziły opracowanie we współpracy z kontrahentem zewnętrznym. W opracowaniu zweryfikowano możliwość uwzględnienia środków ochrony przeciwpowodziowej zaprojektowanych w celu wyeliminowania szkód wywołanych ulewnymi opadami deszczu, zwłaszcza na obszarach zabudowanych, w gminnych planach zagospodarowania przestrzennego lokalizacji objętych działaniami pilotażowymi. Jednocześnie w ramach opracowania przetestowano możliwość i adekwatność zastosowania wspólnie opracowanych metod i narzędzi zaoferowanych w ramach projektu RAINMAN.

PRZEGLĄD

Działania:

  • Ocena i mapowanie
  • Informowanie o ryzyku
  • Identyfikacja środków redukcji ryzyka

Zagospodarowanie terenu:

  • Tereny miejskie (Zagreb), podmiejskie (Umag)

Ukształtowanie terenu:

  • Pagórkowaty (Zagreb), pagórkowaty i nizinne (Umag)

MIASTA ZAGREB

Objęty działaniami pilotażowymi obszar miasta Zagrzeb wynosi ok. 132 km², graniczy z działem wodnym przebiegającym wzdłuż najwyższych grzbietów pasma Medvednica od północy, dorzeczem Krapina od zachodu, rzeką Sawą od południa i dorzeczem rzeki Bukovački potok i ulicą Radnička od wschodu. Największa część jest pokryta zintegrowanym i niepołączonym terenem miejskim oraz terenami przemysłowymi i handlowymi (ok. 60%) oraz pokrywą leśną składającą się z drzew zrzucających liście (zbocza pasma Medvednica, ok. 28%). Pozostały obszar to tereny głównie przeznaczone na cele rolnicze oraz mozaika gruntów rolnych (ok. 12%). Obszar charakteryzuje się umiarkowanym klimatem kontynentalnym.

Specyficzny charakter wybranego obszaru pilotażowego polega na ukształtowaniu terenu (gwałtowne przejście od terenu wyżynnego po nizinny, wprost na obszarze wysoce zurbanizowanym) oraz mieszanym rodzaju istniejącego odwodnienia. Region miejski Zagrzebia dodatkowo charakteryzuje się bardzo gwałtownym procesem urbanizacji, któremu niedostatecznie towarzyszy rozwój infrastruktury.

Ulewne, krótkotrwałe opady deszczu stwarzają szczególne zagrożenie dla środowiska miejskiego, w tym dla miasta Zagrzeb. Sytuację w niektórych miejscach dodatkowo pogarsza niedostateczne utrzymanie publicznych systemów kanalizacji. Nagromadzenie wody deszczowej spływającej na skutek ulewnych deszczy z pasma górskiego Medvednica również przyczynia się do nasilenia zjawisk powodziowych. Szkody materialne odnotowano na obszarze Zagrzebia nie tylko w bezpośrednim centrum miasta, ale także na szerszym jego obszarze, dotychczas nie odnotowano ofiar śmiertelnych. Oprócz budynków mieszkalnych położonych w mikrodepresjach lub nieodpowiednio zbudowanych również drogi mogą zostać istotnie uszkodzone w miejscach zmiany stopnia nachylenia (przejazdy dolne dla samochodów i przejścia podziemne dla pieszych itp.).

Locations of interventions related to the pumping out of water

Działalność na obszarze pilotażowym obejmowała udział w ocenie i mapowaniu, opracowaniu działań redukujących ryzyko oraz działania na rzecz zwiększania świadomości oraz informowania o ryzyku. Należy zwrócić szczególną uwagę na przygotowanie informacji bazowych, ponieważ wyniki w znacznym stopniu zależą od ich dokładności, jak również opracowanie wysokiej jakości modelu terenu i określenie modelu hydraulicznego. Należy również wybrać reprezentatywne opady deszczu (zjawisko burzowe zakładane w projekcie).
W pierwszej kolejności dokonano analizy uwarunkowań topograficznych i hydrologicznych w odniesieniu do spływu powierzchniowego na obszarze objętym projektem. Opracowano i udoskonalono model terenu. Wykorzystując narzędzia GIS, określono preferencyjne drogi przepływu oraz obszary charakteryzujące się obniżeniem i zmianą stopnia nachylenia terenu mogące stanowić punkty krytyczne. Przeprowadzono symulację przepływu 2D za pomocą narzędzi HEC-RAS. Następnie uzyskane wyniki porównano z miejscami interwencji określonymi na podstawie bazy danych udostępnionej przez Straż Pożarną Zagrzebia.

Modelling phase I: Comparison of resulting depths and locations of interventions in the 2012-2019 period

Kategoryzacja obiektów stosownie do ich przeznaczenia zapewnia informacje na temat podatności danego obszaru, a w związku z tym również wytyczne dotyczące zastosowania odpowiednich środków.

Simulation results for the rain episode (2009)

PRZEGLĄDAJ NASZE HISTORIE

MIASTA UMAG

Zlewnia cieku wodnego Umaški Potok znajduje się w północno-zachodniej części Istrii, na terenie miast Umag i Buje, między dorzeczem rzeki Dragonja na północy i dorzeczem rzeki Mirna na południu. Zlewnia rzeki Umaški Potok posiada powierzchnię ok. 29 km2, przy czym powierzchnia basenu hydrologicznego jest nieco większa – ok. 40 km2. Zlewnia odpowiada kierunkowi ukształtowania terenu (SE-NW) i posiada dwie charakterystyczne cechy rzeźby i uwarunkowań hydrogeologicznych: rzeźba doliny w dolnym biegu i górny bieg obejmujący teren pagórkowaty. Obszar górnego biegu jest głównie pokryty łąkami, pastwiskami i lasami. Ze względu na gęstą roślinność spływ powierzchniowy jest opóźniony pomimo stromych zboczy. Powstało tutaj kilka niewielkich obszarów zamieszkałych, głównie na szczytach i wzniesieniach. Główna część obszaru położonego w dolinie stanowi grunty rolne o wysokiej zdolności infiltracyjnej, co sprawia, że spływ powierzchniowy występuje wyłącznie w przypadku długotrwałych ulewnych deszczy. Region charakteryzuje się głównie niewielkimi obszarami zamieszkałymi, z wyjątkiem miasta Umag, który jest znaną miejscowością turystyczną. Spływ powierzchniowy może skutkować okresową aktywnością rzeki Umaški Potok.

Hydraulic engineering facilities on the Umaški potok watercourse

Zjawiska obejmujące znaczne nagromadzenie wody występują tutaj bardzo rzadko, jednak związane są z dotkliwymi skutkami. Dwie kluczowe cechy tego obszaru pilotażowego to zjawiska krasowe, które w dużej mierze są obecne na większości obszaru Istrii i przyczyniają się do znacznie bardziej złożonego układu spływu powierzchniowego, a także obecność złożonego wpływu wahań poziomu morza na spływ, zarówno w skali dnia, jak i w skali wielu lat. W kontekście zmiany klimatu i tendencji wzrostowej poziomu morza problem powodzi wywołanych ulewnymi deszczami na tego rodzaju obszarach jest dodatkowym obciążeniem.

Flooded areas (2019 flood)

Flood consequences (2019)

Pierwszym, najistotniejszym etapem analizy ryzyka jest opracowanie modelu przepływu – od opracowania odpowiedniego modelu terenu, wyboru mających znaczenie opadów, po porównanie z zarejestrowanymi interwencjami oraz określenie obiektów narażonych na ryzyko. Do przygotowań posłużyły narzędzia GIS, a symulację przepływu 2D wykonano za pomocą oprogramowania HEC-RAS.

Digital elevation model of the Umaški potok basin

Scope of the Umaški potok basin pilot area

W celu dalszego doskonalenia na kolejny okres zaleca się opracowanie badań LiDAR w odniesieniu do całego terytorium Chorwacji oraz scentralizowane, usystematyzowane i regularne gromadzenie danych na temat aktualnej i planowanej infrastruktury, obiektów, (zmiany) zagospodarowania terenu itp., aby te dane były zawsze aktualne i dostępne dla zainteresowanych stron. Zaleca się również dalsze, usystematyzowane gromadzenie raportów powodziowych od państwowej straży pożarnej i służb ochotniczych, a także innych właściwych instytucji; należy gromadzić j ściśle określone dane, a następnie utworzyć bazę danych i zarządzać nią w celu opracowania narzędzi pozwalających na podjęcie działań w odpowiednim czasie.

W odniesieniu do udoskonalenia modelu w zakresie danych meteorologicznych zaleca się szczegółową regionalizację krótkotrwałych opadów na całym obszarze Chorwacji. Ponadto należy zbadać korelację między zmierzonymi wskaźnikami meteorologicznymi, uwarunkowaniami topograficznymi i powstałymi powodziami, aby posłużyło to do kalibracji modelu oraz analizy ryzyka. Po stworzeniu i weryfikacji modelu konieczne jest jego bieżące utrzymanie, przy czym każdy nowy projekt oraz nowo opracowane i wdrożone plany zagospodarowania przestrzennego należy oceniać za pomocą tego modelu.

PRZEGLĄDAJ NASZE HISTORIE

POBIERZ

Opracowanie “Project Rainman – Regional characteristics of design storms in pilot areas in Croatia” | Dokument dostępny w języku chorwackim

Faculty of Civil Engineering, Rijeka, 2019

Opracowanie przedstawia wybrane wyniki badania przeprowadzonego w ramach projektu RAINMAN. W szczególności opisano i porównano tutaj regionalne cechy deszczy miarodajnych (projektowych) opracowanych na podstawie danych z deszczomierzy położonych w dwóch stacjach na obszarach pilotażowych Zagrzebia i Istrii. Pokrótce opisano także metodologię zastosowaną w celu opracowania deszczy miarodajnych (projektowych), jak również porównano różnice w kształcie krzywych projektowych z klasyfikacją czasu trwania opadów

Pobierz [pdf, xxx]

Study “Forecast and Warning system” | Dokument dostępny w języku angielskim
Alan Cibilić, Hrvatske vode, Zagreb; Ana Jelka Graf, VPB d.d., Zagreb; 15.6.2020

Pobierz [pdf, 433 KB]

Study “Risk maps for the city of Zagreb and for a coastal location in Istria” I Dokument dostępny w języku angielskim

Alan Cibilić, Hrvatske vode, Zagreb; Ana Jelka Graf, VPB d.d., Zagreb; 15.6.2020

Pobierz [pdf, 1 MB]

Study “Action plan with potential risk reduction measures and implementation guideline” I Dokument dostępny w języku angielskim

Alan Cibilić, Hrvatske vode, Zagreb; Ana Jelka Graf, VPB d.d., Zagreb; 15.6.2020

Pobierz [pdf, 875 KB]