Narzędzie działania redukujące ryzyko

DOSTOSUJ PLANOWANIE PRZESTRZENNE

Co tutaj znajdziesz?

Info

Planowanie przestrzenne ma ogromny potencjał w zakresie zmniejszania ryzyka opadów nawalnych, ma to związek z jego interdyscyplinarną funkcją koordynacyjną, możliwością uwzględnienia różnych interesów, jak również dostępnych instrumentów planowania. Ta sekcja opracowana została w celu wspierania lokalnych i regionalnych planistów poprzez możliwość przeglądu różnych wariantów planowania przestrzennego w zakresie zarządzania ryzykiem opadów nawalnych w połączeniu z ogólnymi zaleceniami dotyczącymi działań. Ponieważ konkretne możliwości wdrożenia środków redukcji ryzyka w planowaniu przestrzennym zależą w dużym stopniu od konkretnej sytuacji prawnej w danym kraju, narzędzie zawiera również spostrzeżenia z różnych perspektyw krajowych.

Co to jest planowanie przestrzenne i jak może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka?

Planowanie przestrzenne ma za zadanie koordynowanie sposobów użytkowania terenu i sprzecznych celów oraz identyfikację i promowanie wielofunkcyjnych potencjałów użytkowania. Również skutki zmiany klimatu, takie jak wzrost częstotliwości intensywnych opadów deszczu, ma wpływ na struktury przestrzenne. Przystosowanie się do zmiany klimatu, a co za tym idzie, zmniejszenie ryzyka związanego z opadami nawalnymi jest kluczową kwestią w planowaniu przestrzennym.

Zagrożenie skutkami opadu nawalnego można zmniejszyć na poziomie lokalnym i regionalnym, poprzez włączenie celów dotyczących ograniczenia ryzyka opadów nawalnych do planowania przestrzennego. Na podstawie map zagrożeń i ryzyka można opracować strategie ograniczania ryzyka opadów nawalnych za pomocą instrumentów planowania przestrzennego.

Co jest ważne w planowaniu przestrzennym, mając na uwadze ryzyko wystąpienia opadów nawalnych?

Przy obecnych decyzjach planistycznych, na przykład przy projektowaniu terenów zabudowanych, infrastruktury, terenów otwartych i zielonych, planowanie przestrzenne wymaga uwzględnienia zagrożeń naturalnych, zarówno tych istniejących jak i możliwych do przewidzenia. Tylko dzięki wcześniej przygotowanym planom zagospodarowania przestrzennego, specyficznym dla danego obszaru, można zmniejszyć ryzyko i potencjalne szkody.

Zalecenia dotyczące działań:

Zagrożenie opadem nawalnym to tylko jedno z możliwych zagrożeń środowiskowych.

Koncepcje przestrzenne i holistyczne muszą uwzględniać różnorodne planowanie sektorowe oraz aspekty adaptacji i ochrony klimatu. Zmniejszenie zagrożenia opadem nawalnym jest tylko jednym z kryteriów planowania przy wyborze środków zaradczych ukierunkowanych na gospodarkę wodną. Ponadto prognozuje się, że oprócz częstotliwości intensywnych opadów deszczu w przyszłości wzrośnie również stres cieplny, czas trwania susz i intensywność burz. Idealnie byłoby, gdyby środki zapobiegawcze zostały wybrane w taki sposób, aby można było wykorzystać synergie, a działanie byłby odpowiednie do przystosowania się do różnych skutków zmiany klimatu (np. zielone dachy wspomagają zatrzymywanie wody deszczowej, ale także obniżają temperaturę).

Z drugiej strony sprzeczne cele w różnych obszarach działania muszą być zrównoważone na jak najwcześniejszym etapie procesu wydawania decyzji.

Ponieważ opady nawalne są zdarzeniem raczej lokalnym, a ich konsekwencje w dużym stopniu zależą od lokalnych uwarunkowań, dobre lokalne planowanie przestrzenne może najlepiej odpowiadać za skuteczne środki zmniejszające ryzyko opadów nawalnych, np. poprzez miejskie plany zagospodarowania przestrzennego. Planowanie przestrzenne na poziomie lokalnym i regionalnym musi być dobrze skoordynowane, aby zmniejszyć ryzyko opadów nawalnych i sprostać nowym wyzwaniom związanym z adaptacją do zmian klimatu.

W nowych projektach (miejskich) związanych z zagospodarowaniem przestrzennym, należy wziąć pod uwagę środki planowania mające na celu zmniejszenie ryzyka opadów nawalnych. Planowanie i projektowanie nowych przestrzeni, z uwzględnieniem bezpiecznego sterowania spływem powierzchniowym, ukierunkowanym na uniknięcie szkód, jest skuteczniejsze i łatwiejsze do wdrożenia, niż adaptacja już istniejących terenów zabudowanych. Na przykład łatwiej jest utrzymać obszary zagrożone powodzią wolne od np. budynków lub z dopuszczonymi budynkami odpornymi na powodzie, niż adaptacja istniejącej zabudowy (zmniejszenie powierzchni uszczelnionych, ochrona domów itp.).

Ryzyko związane z opadem nawalnym może zostać uwzględnione w planowaniu przestrzennym za pomocą zarówno formalnych, jak i nieformalnych instrumentów planowania. Formalne, prawnie wiążące instrumenty zapewniają niezbędne bezpieczeństwo planowania. Muszą być rozwijane w taki sposób, aby mogły złagodzić skutki zmian klimatu poprzez zmniejszenie ryzyka w różnych obszarach działania. Z drugiej strony, podejścia nieformalne służą do promowania kreatywnych rozwiązań i dlatego stanowią dobrą okazję do wprowadzenia nowych wariantów i działań alternatywnych.

Planowanie przestrzenne determinuje długoterminowe użytkowanie i funkcję przestrzeni, a zatem musi uwzględniać wiele przyszłych niepewności, takich jak zmiany demograficzne, transformacja systemu energetycznego i zmiany klimatu. Dzisiejsze dobre praktyki planowania przestrzennego mogą stać się niekorzystne w przyszłości, kiedy nieprzewidziane skutki zmian klimatu mogą znacząco wpłynąć na jakość życia. Dlatego należy umożliwić większą elastyczność w planowaniu przestrzennym dla zmieniających się warunków środowiskowych, aby zmniejszyć wrażliwość regionów i terenów zabudowanych oraz poprawić jakość życia poprzez adaptacyjne metody planowania.

W związku z tym procesy i instrumenty planowania powinny być elastyczne, aby ustanowić łańcuch kolejnych decyzji strategicznych z możliwością wypracowania wiążących skutków, zamiast sporządzania jednego kompleksowego planu z końcowymi ustaleniami.

Zmiany klimatyczne i ich konsekwencje, takie jak rosnące zagrożenie opadem nawalnym, są ważnym zagadnieniem i wpływają na ekologiczne oraz społeczne i ekonomiczne aspekty zagospodarowania przestrzennego. Może to mieć wpływ na miasta, tereny zabudowane, drogi, linie kolejowe czy drogi wodne. Podejmowane są długoterminowe decyzje dotyczące planowania przestrzennego dla tych sposobów użytkowania gruntów. Decyzje podjęte w przeszłości odnoszące się do aktualnego użytkowania gruntów należy poddać krytycznej ocenie i ponownie przeanalizować pod kątem konieczności dostosowania do zmian klimatu.

Planiści muszą informować zainteresowane strony zarówno o ryzyku, jak i szansach dla miasta lub regionu. Należy to zrobić jak najwcześniej, aby stworzyć wspólny poziom zrozumienia, skoordynować różne cele i zaangażować strony w proces planowania. Należy ustanowić odpowiednie mechanizmy współpracy i koordynacji w celu wdrożenia środków zmniejszania ryzyka.

Biorąc pod uwagę prawdopodobną skalę wyzwań ukierunkowanych na dostosowanie do zmian, ważne jest, aby chronić zasoby i finanse. W tym zakresie szczególnie władze lokalne są jednostkami potrzebującymi wsparcia. Proponowane środki ograniczania ryzyka często nie są dostępne w ramach standardowych procedur, tak więc niezbędny budżet i efekty danego środka często nie są dokładnie znane. Wyniki analiz kosztów i korzyści mogą zatem stanowić dobrą podstawę do ustalenia priorytetów finansowania.

Strategie planowania przestrzennego i środki ograniczania ryzyka opadów nawalnych na poziomie planowania lokalnego

Strategie planowania przestrzennego i niektóre ogólne środki ograniczania ryzyka w dziedzinie planowania przestrzennego mogą wynikać z zaleceń w zakresie działań przedstawionych powyżej.

Dostosowanie lokalnych działań planistycznych

Bieżące decyzje planistyczne powinny uwzględniać ryzyko opadów nawalnych, na przykład przy projektowaniu terenów zabudowanych, infrastruktury, terenów otwartych i zielonych. Obejmuje to również dostosowanie w obszarach już zabudowanych, a także uwzględnienie tych aspektów w nowych projektach.

  • Dokumenty strategiczne
  • Ustanowienie lokalnego i regionalnego planu zagospodarowania przestrzennego
  • Współpraca wewnątrzgminna
  • Unikanie zabudowy w strefach zagrożenia

Dowiedz się więcej w KATALOGU 100 DZIAŁAŃ REDUKUJĄCYCH RYZYKO.

Istnieje wiele szczegółowych możliwości dostosowania terenów zabudowanych oraz otwartych przestrzeni do zagrożeń związanych z opadem nawalnym. Dużą część tych działań z zakresu planowania przestrzennego można podzielić na trzy Kategorie.

Infiltracja i unikanie uszczelniania powierzchni

Budowa dróg i budynków zwiększa stopień uszczelnienia powierzchni w gminach. Woda deszczowa nie może przedostać się do gruntu i w przypadku obfitych opadów spływa w sposób niekontrolowany. Im więcej powierzchni uszczelnionych, tym mniej wody deszczowej może przedostać się do gruntu i tym większy jest spływ powierzchniowy. W celu poprawy zdolności infiltracyjnych należy zminimalizować uszczelnianie powierzchni, stosować materiały i wykładziny przepuszczające wodę oraz rozszczelniać powierzchnie utwardzone.

  • Unikanie zabudowy w strefach zagrożenia powodziowego, wydzielenie specjalnych terenów zielonych i stref ochronnych w planach zagospodarowania przestrzennego.
  • Niecki chłonne
Dowiedz się więcej z KATALOGU 100 DZIAŁAŃ REDUKUJĄCYCH RYZYKO.

Bezpieczne odprowadzanie wody deszczowej

Woda deszczowa jest zwykle odprowadzana przez systemem kanalizacyjny charakteryzującym się ograniczoną pojemnością, na którą system ten został zaprojektowany. Istnieją również możliwości odprowadzania wód opadowych w sposób kontrolowany nad gruntem, na przykład przez specjalnie zbudowane rowy i rynny lub wykorzystując do odwadniania powierzchnie komunikacyjne. Można je zaprojektować np. jako oddzielny system kanalizacji deszczowej niezależnie od kanalizacji odprowadzającej ścieki komunalne.

  • Systemy rowów i niecek do odprowadzania wód deszczowych
  • Zrównoważone, miejskie systemy odwadniania do gromadzenia, odprowadzania i zatrzymywania wody opadowej
  • Wielofunkcyjne tereny komunikacyjne i parkingi, które służą jako drogi odwadniania awaryjnego lub tymczasowe obszary retencyjne dla spływającej wody opadowej

Dowiedz się więcej z KATALOGU 100 DZIAŁAŃ REDUKUJĄCYCH RYZYKO.

Zatrzymywanie i gromadzenie wody deszczowej

Zdolność terenu do retencjonowania wody wpływa znacząco na skutki opadów nawalnych. Aby zmniejszyć spływ powierzchniowy możliwe są różne działania, zarówno tymczasowe gromadzenie, zwiększenie parowania lub drenaż w celu późniejszej infiltracji. Na takich obszarach retencyjnych nie mogą występować budynki ani infrastruktura. Jednocześnie magazynowanie wody deszczowej umożliwia również jej wykorzystanie do odpowiednich celów prywatnych lub przemysłowych.

  • Małe zbiorniki retencyjne
  • Tworzenie i utrzymanie obszarów retencji na terenach zurbanizowanych
  • Zwiększenie pojemności retencyjnej istniejącego koryta cieku i terenów zalewowych poprzez renaturyzację doliny rzecznej.

Dowiedz się więcej z KATALOGU 100 DZIAŁAŃ REDUKUJĄCYCH RYZYKO.

Zrozumieć problem: systemy planowania przestrzennego w różnych krajach w świetle zmian klimatycznych

Konkretne działania mające na celu zmniejszenie ryzyka opadów nawalnych poprzez środki planowania przestrzennego są ściśle powiązane z odpowiednim ustawodawstwem krajowym. Szanse i ograniczenia wdrażania środków redukcji ryzyka w dużym stopniu zależą od krajowego i / lub regionalnego systemu planowania, jego instrumentów i procesów. Dlatego ważne jest, aby znać i rozumieć odpowiedni krajowy system planowania, jego możliwości i ograniczenia. Dowiedz się więcej o planowaniu przestrzennym w różnych krajach.

NASZE HISTORIE

Wdrożenie katalogu działań w miejscowym planowaniu przestrzennym w Czechach Południowych

W przypadku Republiki Czeskiej przeprowadzono kompleksowe studium, które analizuje wdrażanie katalogu działań za pomocą instrumentów planowania przestrzennego w ramach działań pilotażowych w kraju południowoczeskim. Kliknij zdjęcie i zapoznaj się z wynikami. Przewodnik zawiera bardziej szczegółowe informacje na temat wdrażania środków redukcji ryzyka na obszarze pilotażowym kraju południowoczeskim, a także linki i materiały do pobrania zawierające bardziej szczegółowe informacje, zalecenia i przykłady najlepszych praktyk.

Zintegrowane aspekty zarządzania ryzykiem opadów nawalnych w dolinie Górnej Łaby / Plan regionalny Rudaw Wschodnich, Niemcy

„W Niemczech nie ma prawie żadnych modeli uwzględniających intensywne opady deszczu na poziomie regionalnym. W rejonie Górnej Doliny Łaby / Rudaw Wschodnich przeprowadzono uproszczoną ocenę ryzyka w postaci priorytetyzacji obszarów. Uwzględniono tereny zabudowane, szlaki komunikacyjne, zbiorniki wodne i regionalne priorytety renaturyzacji rzek poniżej ścieżek spływu i stromych zboczy. Możemy stwierdzić, że we współpracy z wyspecjalizowanymi organami i instytucjami naukowymi, planowanie regionalne może stworzyć ramy dla skutecznych działań ograniczania erozji wodnej.” (Michael Holzweißig, Regionalny Urząd Planowania Górna Dolina Łaby / Wschodnie Rudawy, DE)