Narzędzie działania redukujące ryzyko

POPRAW WCZESNE OSTRZEGANIE

«Głównym celem Systemu Wczesnego Ostrzegania jest wzmocnienie pozycji jednostek i społeczności (…), umożliwiając im terminowe podjęcie odpowiednich działań w celu ograniczenia możliwości (…) utraty życia, uszkodzenia mienia i zniszczenia środowiska, a także utraty źródeł utrzymania.»

UCAR 2010: 1-6

Co można tutaj znaleźć?

Info

Systemy wczesnego ostrzegania o ulewnych deszczach zwiększają przygotowanie na wypadek powodzi i mogą prowadzić do znacznego ograniczenia szkód w przypadku wystąpienia ulewy i powodzi. Władze lokalne są nie tylko odbiorcami informacji dotyczących wczesnego ostrzegania na temat ulewnych deszczy lub powodzi, ale także są odpowiedzialne za ich dalsze przekazywanie.
Dla gmin zawarto tutaj informacje dotyczące poprawy aktualnych zdolności do interpretacji, oceny i rozpowszechniania informacji na potrzeby wczesnego ostrzegania.
Dla osób prywatnych przedstawiono szereg przydatnych porad dotyczących odbioru ostrzeżeń i podejmowania terminowych i odpowiednich działań. Można tutaj znaleźć również omówienie istniejących systemów wczesnego ostrzegania w Europie Środkowej, a także poznać nasze historie dotyczące działań praktycznych.

Na czym polega wczesne ostrzeganie i w jaki sposób może przyczynić się do ograniczenia ryzyka?

Informacje w ramach wczesnego ostrzegania to znormalizowane wiadomości (znaki, słowa, dźwięk lub obrazy) służące do powiadamiania o zbliżającym się niebezpieczeństwie, np. na skutek zagrożeń naturalnych. Informacje w ramach wczesnego ostrzegania o ulewnych opadach deszczu, jak sama nazwa wskazuje, dotyczą zagrożenia naturalnego, jakim są „ulewne deszcze”. Informacje są przekazywane przez władze wyższego szczebla, instytucje regionalne lub krajowe. 

Jednak same informacje w ramach wczesnego ostrzegania nie wystarczą, aby zagrożenie nie przerodziło się w katastrofę. Potrzebne są całe SYSTEMY WCZESNEGO OSTRZEGANIA, aby umożliwić zagrożonym osobom, społecznościom i organizacjom przygotowanie i podjęcie odpowiednich działań zarówno z wyprzedzeniem, jak i w trakcie napierających niebezpiecznych zjawisk.

W ramach systemu wczesnego ostrzegania do najważniejszych zadań lokalnych władz administracyjnych lub właściwych organów należy:

  • Zbudowanie wystarczających zdolności do reagowania na danym obszarze,
  • Zwiększenie zdolności zagrożonych osób oraz innych lokalnych podmiotów o kluczowym znaczeniu do odbioru i analizy otrzymywanych ostrzeżeń oraz podejmowania stosownych działań następczych,
  • Usprawnienie lub uzupełnienie istniejących systemów wczesnego ostrzegania o dane lokalne,
  • Usprawnienie istniejących systemów wczesnego ostrzegania, przekazując informacje zwrotne twórcom systemów.

W większości państw Europy Środkowej pracownicy organów administracji na szczeblu gminnym odgrywają kluczową rolę w funkcjonowaniu systemów wczesnego ostrzegania o ulewnych opadach deszczu. Stanowią dynamiczne ogniwo łączące przychodzące informacje w ramach wczesnego ostrzegania z działaniami na szczeblu lokalnym (m.in. podczas mobilizacji działań w ramach zarządzania kryzysowego). Muszą oni potrafić pozyskać i zinterpretować informacje ostrzegawcze oraz zorganizować ich rozpowszechnianie oraz podjęcie odpowiednich działań ze stosownym wyprzedzeniem.

Osoby prywatne są odbiorcami i użytkownikami docelowymi informacji w ramach wczesnego ostrzegania. Muszą one:

  • Mieć świadomość zagrożenia naturalnego, jakim są ulewne opady deszczu, a także znać ciążące na nich ryzyko, zależne nie tylko od samych opadów, ale także od uwarunkowań lokalnych oraz podatności własnej oraz ich rodzin.
  • Zachować czujność i wykorzystywać informacje przekazywane w ramach wczesnego ostrzegania przez właściwe organy.
  • Wypracować zdolności w zakresie odbioru i analizy informacji przekazywanych w ramach wczesnego ostrzegania oraz podejmowania stosownych działań następczych.

Jak można uzyskać informacje w ramach wczesnego ostrzegania?

W Europie Środkowej informacje w ramach wczesnego ostrzegania można uzyskać z różnych źródeł. Systemami wczesnego ostrzegania zarządzają instytucje na różnych szczeblach, od kontynentalnego po szczebel regionalny lub poziom lokalnej społeczności. Większość systemów wczesnego ostrzegania jest dostępna online za pośrednictwem stron internetowych lub specjalnych aplikacji przeznaczonych do użytku na urządzeniach mobilnych. Dostęp do systemów wczesnego ostrzegania mogą mieć również obywatele i osoby prywatne, lecz nie wszyscy operatorzy zapewniają publiczny dostęp do wydawanych ostrzeżeń.

Należy zadbać o możliwość wykorzystywania funkcjonujących już systemów wczesnego ostrzegania. W naszym omówieniu systemów wczesnego ostrzegania w podziale na poszczególne kraje przedstawiono różne możliwości w zakresie otwartego dostępu do informacji.

W zależności od miejscowego ryzyka oraz dostępności informacji w ramach wczesnego ostrzegania przydatne może być również dokonanie dodatkowych inwestycji w lokalne monitorowanie oraz obserwacje. Jednak samo lokalne monitorowanie nie zastąpi informacji przekazywanych w ramach wczesnego ostrzegania przez właściwe organy. Dostarczy jedynie informacji uzupełniających.

Należy zadbać o przygotowania z wyprzedzeniem: przez instalację aplikacji przeznaczonych do gromadzenia oficjalnych powiadomień ostrzegawczych i ostrzeżeń pogodowych lub rejestrację w systemach masowego powiadamiania można zmienić swój smartfon w system wczesnego ostrzegania, personalizując ustawienia stosownie do rodzaju sytuacji nadzwyczajnej, obszaru itd. Niektóre aplikacje dostarczają także zalecenia dotyczące możliwych działań lub umożliwiają wymianę informacji i koordynację działań z innymi osobami.  W poniższym omówieniu aplikacji służących do wczesnego ostrzegania przedstawiono kilka możliwości dotyczących Niemiec, Austrii oraz Czech.

Ponadto warto dodać do ulubionych przydatne strony internetowe oferujące prognozy pogody, ostrzeżenia powodziowe, informacje lokalne na temat stanu rzek. W omówieniu systemów wczesnego ostrzegania w podziale na poszczególne kraje przedstawiono różne możliwości w zakresie otwartego dostępu do informacji.

Jak należy interpretować informacje w ramach wczesnego ostrzegania?

Problem ulewnych deszczy obejmuje także problem istnienia wielu niewiadomych. Wynika to z faktu, że ulewne deszcze bardzo trudno jest przewidzieć, czas sporządzenia prognozy jest niezwykle krótki i istnieje wysokie prawdopodobieństwo błędów prognozowania w odniesieniu do przestrzennego występowania zdarzeń lub momentu ich wystąpienia. Prognozy nadal są jednak przydatne, ponieważ dostarczają orientacyjnych informacji, również na potrzeby podjęcia stosownych środków w ramach zarządzania kryzysowego.

Osoby odpowiedzialne na szczeblu gminnym muszą rozumieć otrzymywane informacje w ramach wczesnego ostrzegania, aby móc je właściwie zinterpretować i zdecydować o podjęciu stosownych środków. W razie potrzeby eksperci ds. wczesnego ostrzegania mogą zorganizować wymianę wiedzy z kluczowymi osobami w ramach władz gminnych lub zorganizować dla nich szkolenie; dla odpowiedniego planowania zastępczych działań na szczeblu gminnym warto zadbać o stały dyżur kompetentnej osoby odpowiedzialnej za wczesne ostrzeganie. Źródła wiedzy obejmują:

  • Informacje i szkolenia prowadzone przez operatorów systemów wczesnego ostrzegania w odniesieniu do interpretacji i oceny informacji przekazywanych w ramach wczesnego ostrzegania;
  • Informacje dostarczane przez bardziej niezależne źródła, w tym uzyskane z materiałów instruktażowych lub bezpłatnych szkoleń internetowych, np. z inicjatywy konsorcjów wchodzących w skład europejskiego systemu informowania o powodziach (EFAS).

Podczas dalszego rozpowszechniania informacji przekazywanych w ramach wczesnego ostrzegania należy informować o poziomie niepewności w znormalizowany i zrozumiały sposób.

Należy wiedzieć, co robić w przypadku otrzymania ostrzeżenia!

Należy zaznajomić się z informacjami przedstawionymi na stronach internetowych oraz w aplikacjach. Istnieje ograniczona możliwość przewidzenia biegu zdarzeń. Zostało to już wyjaśnione w odpowiednich materiałach i należy wziąć to pod uwagę. Ponadto ostrzeżenia często są związane z wytycznymi dotyczącymi działań.

Można również skontaktować się z władzami gminnymi, aby dowiedzieć się więcej na temat lokalnych alertów wydawanych w przypadku wystąpienia sytuacji nadzwyczajnej, uzyskać materiały informacyjne lub nawet zapisać się na szkolenie dotyczące lepszego przygotowania na wypadek wystąpienia powodzi lub innych klęsk żywiołowych.

Jak przygotować rozpowszechnianie informacji w ramach wczesnego ostrzegania wśród kluczowych zainteresowanych stron oraz zapewnić podjęcie właściwych działań?

Przekucie informacji przekazanych w ramach wczesnego ostrzegania na odpowiednie działania wymaga umiejętności, doświadczenia, a także zrozumienia mocnych i słabych stron wykorzystywanego systemu wczesnego ostrzegania.

W czasach braku zdarzeń powodziowych należy podjąć następujące środki ostrożności:

  • Upewnić się co do jasnego podziału obowiązków. Kto ma interpretować ostrzeżenia, rozpowszechniać je wśród dalszych odbiorców i uruchamiać alarm w razie konieczności? Może być wymagane potwierdzenie odbioru informacji.
  • Przed przystąpieniem do rozpowszechniania informacji w ramach wczesnego ostrzegania wśród odbiorców należy sprecyzować obowiązujące ramy prawne.
  • Należy stworzyć wiele kanałów komunikacyjnych i zapewnić spójność języka używanego w ich ramach do przekazywania ostrzeżeń.
  • Należy zadbać o to, aby wydawane ostrzeżenia były jasne i zrozumiałe.
  • Odbiorców/społeczność należy przeszkolić w zakresie sposobu rozpowszechniania ostrzeżeń, ich interpretacji oraz niezbędnej reakcji. Należy jasno informować o czynnościach priorytetowych i ograniczeniach działań podejmowanych w ramach reagowania na sytuację nadzwyczajną.
  • Należy wypróbować cały system i zorganizować ćwiczenia z lokalną społecznością co najmniej raz w roku.

W czasach braku zdarzeń powodziowych należy opracować i rozpowszechnić wśród obywateli dalsze zalecenia dotyczące działań. Należy upewnić się, że zalecenia te będą ukierunkowane na zabezpieczenie mienia prywatnego oraz ochronę przeciwpowodziową ludności. W odniesieniu do ulewnych deszczy zawsze należy podkreślać dwa kluczowe aspekty:

  1. Ulewne deszcze mogą wystąpić wszędzie i spodziewane jest ich częstsze i bardziej nasilone występowanie.
  2. Istnieje bardzo ograniczona możliwość przewidywania obfitych opadów konwekcyjnych, a prognozy nie gwarantują całkowitej pewności.

Poniższe informacje zostały pozyskane i wdrożone głównie za pośrednictwem oficjalnych służb informowania o zjawiskach powodziowych brytyjskiego rządu. Należy odszukać również informacje udostępnione przez władze danego kraju na szczeblu ogólnokrajowym, regionalnym lub lokalnym, w danym języku, dotyczące zarządzania powodziowego lub zarządzania ulewnymi deszczami na danym obszarze.

  • Nie czekaj z przygotowaniami na wystąpienie opadów deszczu – wtedy nie będzie już na to czasu!
  • Dowiedz się, czy możesz znaleźć się w niebezpieczeństwie.
  • Zapisz się na listę osób otrzymujących ostrzeżenia.
  • Poznaj sposoby odłączenia dopływu gazu, energii elektrycznej oraz wody w domu.
  • Zwróć się do władz gminnych o porady dotyczące ochrony przeciwpowodziowej oraz opracuj własny plan działania na wypadek wystąpienia sytuacji nadzwyczajnej.
  • Uzyskaj odpowiednie pozwolenia przed przystąpieniem do budowy, zapobiegaj szkodom w swoim domu oraz mieniu przez zastosowanie odpowiednich środków ochrony indywidualnej.
  • Zabezpiecz swoją nieruchomość za pomocą zaawansowanych środków – przejrzyj nasz katalog działań, aby uzyskać więcej informacji.
  • Zawsze zgłaszaj niedrożne rowy, mokradła i kanały władzom gminnym.
  • Sprawdź swoją polisę ubezpieczeniową – upewnij się, że posiadasz ubezpieczenie w celu ochrony domu lub firmy. Jeżeli posiadasz ubezpieczenie budynku i jego zawartości, sprawdź, czy uwzględnia ono szkody wywołane powodzią. Ubezpieczenie od naturalnego zagrożenia obejmujące szkody wywołane ulewnymi deszczami uwzględnia wszelkie mienie w ramach danego mieszkania lub domu.
  • Skontaktuj się z lokalnymi grupami przeciwpowodziowymi w mediach społecznościowych oraz ze swoją społecznością lokalną, aby poznać możliwości w zakresie wolontariatu – na Twoim obszarze mogą działać osoby odpowiedzialne za nadzór przeciwpowodziowy. Są to wolontariusze, którzy np. monitorują dany obszar i informują jego mieszkańców w przypadku prawdopodobieństwa wystąpienia podtopienia; można również zdecydować się na wolontariat w ramach straży pożarnej lub służb ratownictwa wodnego.

Omówienie systemów wczesnego ostrzegania

Systemy wczesnego ostrzegania wykorzystują solidne i niezawodne wyposażenie infrastruktury komunikacyjnej działające przez całą dobę i wykorzystujące wiele kanałów komunikacyjnych. Niektóre systemy wczesnego ostrzegania uwzględniają scenariusze zakładające wystąpienie wielu rodzajów zagrożeń. Systemy wczesnego ostrzegania na temat ulewnych deszczy i powodzi wywołanych deszczami wykorzystują dane meteorologiczne lub hydrologiczne bądź ich połączenie. Poniżej wskazano poszczególnych operatorów z Europy Środkowej odpowiedzialnych za systemy wczesnego ostrzegania:

Systemy ostrzegania o trudnych warunkach meteorologicznych:

… wykorzystują dane meteorologiczne, zapewniają najistotniejsze informacje niezbędne do przygotowania na skrajne warunki pogodowe.

Ostrzeżenia dotyczące powodzi w wyniku przekroczenia stanu brzegowego rzeki:

…łączą dane hydrologiczne z danymi dotyczącymi prognozowanych opadów deszczu.

Aplikacje internetowe:

NASZE HISTORIE

Zaangażuj swoją grupę docelową w prace rozwojowe

„Prawdopodobnie najważniejszym zadaniem podczas opracowywania systemu wczesnego ostrzegania na danym obszarze jest komunikacja dostosowana do konkretnej grupy docelowej oraz szkolenie odbiorców komunikatów”. (Florian Kerl, Saksoński Urząd ds. Środowiska, Rolnictwa i Geologii, Niemcy (twórca saksońskiego systemu wczesnego ostrzegania o gwałtownych powodziach))

Określenie krytycznych wartości granicznych opadów deszczu w Chorwacji

„W Chorwacji ostrzeganie i powiadamianie ludności odbywa się za pośrednictwem centralnego organu administracyjnego na szczeblu krajowym, odpowiedzialnego za ochronę ludności, który koordynuje również działania wszystkich organów zaangażowanych w zintegrowany system ostrzegawczy w Chorwacji. W ramach projektu RAINMAN dokonano kompleksowej analizy i mapowania ryzyka powodzi wywołanych ulewnymi deszczami oraz związanych z tym zagrożeń dla miast Zagrzeb oraz Umag. Analiza umożliwiła określenie kluczowych wartości granicznych opadów deszczu, a w związku z tym zaproponowanie odpowiednich poziomów ostrzeżeń. Wciąż prowadzone są wewnętrzne testy zaproponowanych wartości granicznych w zestawieniu z prognozami ALADIN i ECMWF, jako że w trakcie trwania projektu nie zaobserwowano istotnych opadów deszczu mogących potwierdzić ich zasadność. Jeżeli system okaże się korzystny, przewidziano podjęcie dalszych działań pod względem administracyjnym, aby mógł zostać wykorzystany w praktyce i udostępniony szerszemu gronu odbiorców, obejmując także pozostałe części Chorwacji”. (Alan Cibilić, Wody Chorwackie, Chorwacja)

Opracowanie mobilnej aplikacji ostrzegawczej na Węgrzech

„Aplikacje przeznaczone na urządzenia mobilne to przydatne narzędzia, które mogą usprawnić działania obronne. Jednak ich przydatność zależy od jakości załadowanych dokumentów i planów oraz od bieżącej konserwacji systemu”. (Péter Gergő Katona, Dyrekcja ds. Gospodarki Wodnej Cisy Środkowej, Węgry)

Zalecenia dotyczące usprawnienia narzędzia służącego do ostrzegania i alarmowania w mieście Graz

Automatyczne ostrzeganie o możliwości wystąpienia opadów nawalnych może pomóc w optymalnym wykorzystaniu dostępnego czasu między pierwszym ostrzeżeniem a początkiem powodzi. Miasto Graz wykorzystuje system sygnalizacji świetlnej do wyzwalania predefiniowanych działań operacyjnych oraz do informowania mieszkańców Grazu o aktualnej sytuacji związanej z zagrożeniem. Opracowano zalecenia dotyczące poprawy tego systemu, uwzględniając wszystkie dostępne dane, aby otrzymywać bardziej precyzyjne ostrzeżenia o opadach nawalnych. Poza opadami, na spływ wody wpływają także inne parametry, jak wilgotność gleby, szata roślinna, topnienie śniegu, opady śniegu, stopień uszczelnienia podłoża. (Cornelia Jöbstl, Biuro Rządu Styrii, Austria)