Narzędzie DZIAŁANIA REDUKUJĄCE RYZYKO

Obszary zamieszkałe zwykle są bardziej narażone na szkody związane z ulewnymi deszczami niż obszary znajdujące się wokół nich.

Typowe rodzaje zagrożeń i ryzyka

• Zdolność systemu kanalizacji i odwodnienia do odbioru wody nie pozwala na przyjęcie całej wody deszczowej lub też woda wycieka z systemu kanalizacyjnego w wielu miejscach, np. na ulicach lub na kondygnacjach piwnicznych.
• Szybko płynąca woda powierzchniowa o szkodliwej sile destrukcji (na terenach wyżynnych i górskich)
• Niedrożność, uszkodzenie systemów odprowadzenia wody powierzchniowej oraz nagromadzenie osadu w ich wnętrzu
• Zalane lub zniszczone ulice
• Zalane piwnice i parterowe kondygnacje budynków
• Zniszczone domy niezapewniające odpowiednich warunków mieszkalnych
• Awaria sieci energetycznej
• Zakłócenia ruchu drogowego lub przerwy w dostawach
• Zakłócenia w (tele)komunikacji
• Straty handlowe
• Zrozpaczeni lub panikujący obywatele

Strategie na rzecz ograniczenia ryzyka

Rozwój przestrzeni miejskiej zakładający odporność na ulewne deszcze i zmianę klimatu oraz należyte uwzględnienie problematyki związanej z wodą stanowi zasadniczą strategię działania na obszarach zamieszkałych. Należy w nią zaangażować obywateli, przedsiębiorców oraz właścicieli nieruchomości.

• Zapobiegaj szkodom dzięki uwzględnieniu szerokiej gamy środków, np. zdecentralizuj i usprawnij systemy odprowadzania wody powierzchniowej na obszarach miejskich.
• Stosuj retencję wód opadowych, np. maksymalizując zdolność retencyjną na terenach zabudowanych poprzez zastosowanie naturalnych i sztucznych rozwiązań („miasto-gąbka”).
• Dostosuj planowanie przestrzenne, np. zakazując zabudowy na obszarach często zalewanych oraz na drodze spływu.
• Popraw wczesne ostrzeganie i zorganizuj działania w ramach zarządzania kryzysowego.

Ulewne opady deszczu mogą skutkować szkodami dla upraw i gleby ze względu na jej erozję. Spływ powierzchni gruntów rolnych może skutkować nagromadzeniem osadu i składników odżywczych na terenach zabudowanych, w potokach lub siedliskach.

Typowe rodzaje zagrożeń i ryzyka

• Straty w produkcji roślinnej ze względu na rozległe i długotrwałe podtapianie obszaru nizinnego i zaleganie wody na tym obszarze
• Skargi z powodu nagromadzenia mułu na działkach znajdujących się poniżej gruntów rolnych w przypadku terenów wyżynnych
• Niebezpieczne osuwiska na terenach górskich
• Straty w produkcji roślinnej ze względu na pokrycie roślin i nasion mułem lub ich zmycie z powierzchni terenu
• Utonięcie zwierząt gospodarskich
• Utrata lub zagęszczenie gleby
• Uszkodzenie obszarów chronionych / straty w zakresie gatunków chronionych

Strategie na rzecz ograniczenia ryzyka

W tym przypadku zasadniczą strategią na rzecz ograniczenia ryzyka jest przyjęcie środków ukierunkowanych na zrównoważone gospodarowanie gruntem oraz wdrożenie naturalnych środków retencyjnych. Zapewniają one również korzyści w przypadku innych ekstremalnych warunków klimatycznych, np. w czasie suszy. Należy w te działania zaangażować właścicieli gruntów rolnych oraz rolników.

• Zapobiegaj szkodom! W przypadku zagrożeń miejscowych (zaleganie wody, erozja itp.) należy zadbać o lepsze odwodnienie terenu lub przystosowanie praktyk w zakresie gospodarowania terenem i wykorzystywania go (np. przez obsianie trawą).
• Stosuj retencję wód opadowych! Należy wykorzystać najlepiej (naturalne) środki retencyjne. Należy przy tym zadbać o zgodność praktyk rolniczych z obowiązującymi przepisami w zakresie zrównoważonej ochrony gleby.

Nawet w następstwie ulewnych deszczy w zdrowych i odpowiednich dla danej lokalizacji lasach spływ powierzchniowy niemal nie występuje. Lasy zapewniają optymalne uwarunkowania dla odparowania i infiltracji wody.

Typowe rodzaje zagrożeń i ryzyka

• Straty w plonach
• Uszkodzenia (erozja) ścieżek leśnych i obszarów wyrębów leśnych
• Uszkodzenia w wyniku spływu drewna na niżej położone obszary terenów wyżynnych i górskich
• Niebezpieczne osuwiska na terenach górskich

Strategie na rzecz ograniczenia ryzyka

W ramach tego obszaru działania zasadniczą strategią na rzecz ograniczenia ryzyka jest przyjęcie środków ukierunkowanych na zrównoważoną gospodarkę leśną oraz zastosowanie naturalnych środków retencyjnych. Należy w te działania zaangażować właścicieli lasów oraz leśników.

• Zapobiegaj szkodom! W przypadku szkód miejscowych (np. z powodu erozji) należy zadbać o lepsze odwodnienie terenu lub przystosowanie praktyk w zakresie gospodarki leśnej oraz poprawę kondycji lasu (np. regeneracja); należy umożliwić naturalną sukcesję.
• Stosuj retencję wód opadowych! Należy wykorzystać najlepiej (naturalne) środki retencyjne.

Przelew wody ze zbiorników wodnych na obszary przyległe (przekroczenie stanu brzegowego rzek) jest aspektem, który należy uwzględnić podczas planowania standardowych środków zarządzania ryzykiem powodziowym. Jednak w następstwie ulewnych deszczy, nawet jeśli nie doszło do istotnego wylania rzeki, znaczne problemy mogą wystąpić w samych ciekach wodnych oraz wzdłuż nich.

Typowe rodzaje zagrożeń i ryzyka

• Zanieczyszczenie z powodu napływu wody powierzchniowej i ścieków prowadzące do uszkodzenia obszarów chronionych / strat w zakresie gatunków chronionych ze względu na niską jakość wody.
• Wymywanie znacznych ilości gruzu powodujące uszkodzenia nabrzeży, mostów oraz fizycznych konstrukcji przeciwpowodziowych.
• Erozja i nagromadzenie osadu w zbiornikach prowadzące do ograniczenia pojemności zbiorników lub zmian przepustowości koryt rzecznych i kanałów.

Strategie na rzecz ograniczenia ryzyka

W ramach tego obszaru działania zasadniczą strategią na rzecz ograniczenia ryzyka jest uwzględnienie ryzyka związanego z ulewnymi deszczami podczas planowania zarządzania ryzykiem powodziowym, zintegrowana gospodarka wodna oraz zastosowanie naturalnych środków retencyjnych.

• Stosuj retencję wód opadowych! Należy zwiększyć zdolność retencyjną zbiorników wodnych, np. ponownie łącząc je z rozlewiskiem.
• Planowanie zarządzania ryzykiem powodziowym na podstawie unijnej dyrektywy powodziowej należy połączyć z procesami planowania i monitorowania zgodnie z unijną ramową dyrektywą wodną. Należy dążyć do całościowego, zintegrowanego planowania zarządzania dorzeczami w oparciu o współpracę.

Typowe rodzaje zagrożeń i ryzyka

• Woda wpływa do wnętrza budynku przez wszelkie otwory
• Wybijanie ścieków
• Szkody materialne
• Nagromadzenie mułu i zanieczyszczenie
• Przerwy w dostawach energii elektrycznej, usług (tele)komunikacyjnych, dostaw
• Zagrożenie życia! (utonięcie, porażenie prądem, zgniecenie po upadku dachu lub ściany…)
• Uraz psychiczny (strach, poczucie bezsilności, traumatyzacja)
• Brak dalszej możliwości zamieszkiwania dotychczasowych obiektów mieszkalnych
• Utrata przedmiotów o wartości sentymentalnej, zwierząt domowych i cennego mienia

Strategie na rzecz ograniczenia ryzyka

Środki dotyczące budynków (i nieruchomości) obejmują głównie środki ochrony. Jednak istotnym zadaniem właścicieli nieruchomości jest również zastosowanie środków retencyjnych.

• Zapobiegaj szkodom! Należy zmienić kierunek przepływu wody, aby płynęła ona z daleka od budynków. Należy zabezpieczyć istniejące budynki, w szczególności na obszarach często zalewanych i na trasie spływu. Należy sporządzić własny plan działania na wypadek wystąpienia sytuacji nadzwyczajnej!
• Stosuj retencję wód opadowych! Należy zmaksymalizować retencję wody na terenie nieruchomości.