Nasza historia z GÓRNEJ AUSTRII

Picture: Universität Innsbruck

Górna Austria o powierzchni niemal 12 000 km² to czwarty co do wielkości kraj związkowy Austrii, a jej liczba ludności wynosząca 1,5 mln mieszkańców plasuje ją na trzecim miejscu pod względem zaludnienia w Austrii. Górna Austria jest oddzielona Dunajem, który płynie z wschodu na zachód; w północnej części Dunaju leży górski i wyżynny teren Muehlviertel, na południu Dunaju znajduje się przedgórze Alp, a dalej na południu wznoszą się Alpy Wapienne.

Panuje tutaj głównie środkowoeuropejski klimat przejściowy, charakteryzujący się wpływem mas powietrza oceanicznego i kontynentalnego. Średnia wartość opadów w skali roku wynosi 1150 mm, przy czym można tu odnotować znaczne różnice regionalne: od poniżej 800 mm w Masywie Czeskim po 1600–1800 mm w Alpach.

Górną Austrię niemal w 50% pokrywają grunty rolne, a w niemal 40% obszary leśne. Obszary zabudowane stanowią 7% terenu, a ponad 60% ludności zamieszkuje porównywalne obszary wiejskie o zaludnieniu zaledwie do 7500 mieszkańców.

Duży zakres geograficzny, szeroki wachlarz warunków klimatycznych i specyficzna charakterystyka zagospodarowania terenu sprawiają, że Górna Austria idealnie nadaje się jako obszar pilotażowy do wypróbowania metod oceny ryzyka związanego z ulewnymi deszczami oraz do wyciągnięcia wniosków ze zdobytych doświadczeń.

Roczna wartość opadów na terenie Górnej Austrii przewyższa nieznacznie austriacką średnią długoterminową, wynoszącą 1020 mm. W ciągu ośmiu z minionych dziesięciu lat całkowita wartość opadów była zbyt wysoka lub zbyt niska. Ulewne deszcze występują raczej w miesiącach letnich, np. w lipcu 2010 r., w czerwcu 2013 r., kiedy to w ciągu czterech dni na obszarach południowych odnotowano ponad 280 mm, oraz w lipcu 2014 r., kiedy to w Schaerding zarejestrowano 125 mm. w maju i lipcu 2016 r. miesięczna wartość opadów wyniosła odpowiednio 200% i 150% miesięcznej średniej. Z kolei w ubiegłym roku (2019) 170% miesięcznej średniej wystąpiło już w marcu.

Ulewne deszcze prowadzą do znacznych szkód, w szczególności na terenach rolniczych oraz na wiejskich obszarach zamieszkałych. Sprawozdanie Austriackiego Towarzystwa Ubezpieczeń od Opadów Gradu wskazuje na szkody wywołane na skutek ulewnych deszczy na gruntach uprawnych, plantacjach owoców i pastwiskach, w tym w lipcu 2019 r. szkody w wysokości 1 mln EUR na obszarze 2300 ha, a w lipcu 2016 r. szkody w wysokości 1,7 mln EUR na obszarze 8000 ha. Obszary zamieszkałe położone poniżej intensywnie wykorzystywanych terenów rolniczych również istotnie ucierpiały z powodu ulewnych deszczy, np. w Poneggen/Schwertberg w czerwcu 2011 r. i lipcu 2016 r. w ciągu 45 min spadł 42 mm deszczu, lub w Kraims/Seewalchen, gdzie burza gradowa spowodowała lokalne podtopienia w maju 2016 r., lub w Leonding, gdzie w czerwcu 2016 r. odnotowano podtopienie 50 cm. W odniesieniu do całego kraju związkowego liczba interwencji straży pożarnej w przypadku ulewnych deszczy znacząco zwiększyła się, jak również istotnie zwiększyły się koszty związane z naprawami. Mogłoby to wskazywać na zwiększone ryzyko związane z ulewnymi deszczami.

Władze regionalne Górnej Austrii uznały, że problem ulewnych deszczy wymagał przyjęcia skoordynowanego podejścia i ukierunkowanych działań w celu skutecznego ograniczenia możliwych szkód i złagodzenia związanych z nimi skutków.

W ciągu ostatnich kilku lat opracowano wewnętrzny katalog skutecznych środków ograniczających ryzyko na rzecz ochrony domów i nieruchomości oraz ograniczenia szkód związanych z erozją gleby i spływem powierzchniowym z terenów rolniczych. Następnie podjęto wysiłki na rzecz zwiększenia odporności przyszłych obszarów zamieszkałych na ulewne deszcze przez wydanie opinii ekspertów do planów rozwoju zabudowy i określenie środków ograniczających ryzyko.

Problematyka spływu powierzchniowego na skutek ulewnych deszczy jest zagadnieniem stosunkowo nowym nie tylko dla organów administracji, ale także dla ekspertów technicznych. Równolegle do stałego opracowywania kodów oprogramowania hydrodynamicznego do modelowania spływu powierzchniowego na skutek ulewnych deszczy projekt RAINMAN dostarczył zbiór nowoczesnych metod oceny ryzyka oraz związanych z nimi możliwości i ograniczeń w celu wsparcia wydawania solidnych opinii ekspertów jako podstawy dla niezbędnych decyzji organów administracji w zakresie zarządzania ryzykiem związanym z ulewnymi deszczami. Opracowano również kilka praktycznych analiz spływu powierzchniowego oraz skutków środków technicznych na rzecz ograniczenia ryzyka w tym zakresie.

W części Przykłady dobrych praktyk można znaleźć skrótowe arkusze danych opisujące doświadczenia z przeprowadzonych badań. W części Dokumenty do pobrania można znaleźć pełne sprawozdania techniczne.